Prácticas de gestión e innovación: un estudio en empresas porto digital en Recife (PE)

Autores/as

  • Isabella Cristina Dantas Professora do Instituto de Educação Superior da Paraíba
  • Juliana Gonçalves de Araújo Professora da Faculdade dos Guararapes
  • Leilson Vanderson Barbosa da Silva Professor da Faculdade Nova Roma
  • Umbelina Cravo Teixeira Lagioia Professora da Universidade Federal de Pernambuco

DOI:

https://doi.org/10.5007/2175-8069.2018v15n35p48

Resumen

Este estudio objetiva verificar como relaciones entre prácticas de control gerencial e innovación adoptadas por las empresas vinculadas al Puerto Digital. Se obtuvieron 30 cuestionarios válidos en la investigación, con el objetivo de identificar una relación entre características de la empresa e innovación (hipótesis 1), concluyendo que como empresas que prestan cuentas a socios tienden a no invertir en innovación, sugiriendo que tal vez haya una preocupación de corto plazo plazo con el resultado de la empresa. El estudio también analizó otras dos hipótesis, indicando que algunas prácticas gerenciales tradicionales están asociadas a la existencia de I & D (rechazando la hipótesis 2, por ejemplo: presupuesto y evaluación de desempeño), y no evidenciando significancia entre prácticas contemporáneas y I + D ( hipótesis 3). A fin de encontrar otras proxies para innovación y constatación de la diferencia entre prácticas gerenciales tradicionales y contemporáneas, se utilizó un análisis factorial. Se verificó una asociación positiva entre el uso de técnicas más avanzadas y la gestión de personas más permisiva rechazando una idea de restricciones provenientes del control interfiriendo en la gestión de personas. Adicionalmente, se verificó que la flexibilización del horario de los funcionarios no ética una práctica que es innovadora y tampoco suele ser practicada incluso por aquellas empresas que se digan más innovadoras.  

Biografía del autor/a

Isabella Cristina Dantas, Professora do Instituto de Educação Superior da Paraíba

Mestre em Ciências Contábeis na Universidade Federal de Pernambuco

Juliana Gonçalves de Araújo, Professora da Faculdade dos Guararapes

Doutora em Administração na Universidade Federal de Pernambuco

Leilson Vanderson Barbosa da Silva, Professor da Faculdade Nova Roma

Mestre em Ciências Contábeis na Universidade Federal de Pernambuco

Umbelina Cravo Teixeira Lagioia, Professora da Universidade Federal de Pernambuco

Doutora em Administração na Universidade Federal de Pernambuco

Citas

ABERNETHY, M. A.; STOELWINDER, J. U. Budget use, task uncertainty, system goal orientation and subunit performance: A test of the ‘fit’ hypothesis in not-for-profit hospitals. Accounting, Organizations and Society, 16(2), 105-120, 1991. doi.org/10.1016/0361-3682(91)90008-3

ABBAS, K.; GONÇALVES, M. N.; LIMA, V. H. F.; SANTOS, A. Práticas gerenciais da contabilidade de custos na literatura nacional: quais as ferramentas mais utilizadas? In: Anais do Congresso Brasileiro de Custos - ABC, 2012.

AHRENS, T.; CHAPMAN, C. S. Accounting for flexibility and efficiency: A field study of management control systems in a restaurant chain. Contemporary accounting research, 21(2), 271-301, 2004. doi: 10.1506/VJR6-RP75-7GUX-XH0X

ANJOS, L. C. M.; MIRANDA, L. C.; SILVA, D. J. C. Utilização de Informações Contábeis em Cooperativas: São os Contadores Necessários? Revista Ambiente Contábil, v. 3, n. 1, p. 89-105, 2011.

ALLEN, M. R.; ADOMDZA, G. K.; MEYER, M. H.. Managing for innovation: Managerial control and employee level outcomes. Journal of Business Research, 68(2), 371-379, 2015. doi.org/10.1016/j.jbusres.2014.06.021

BARBOSA, A. C. Q.; FERRAZ, D. M.; LOPES, D. P. T.. Competências nas organizações: o discurso e a prática na gestão de pessoas. Encontro Anual Da Associação Nacional Dos Programas De Pós-Graduação Em Administração, 26, 2002.

BERNARDI, L. A. Política e formação de preços: uma abordagem competitiva, sistêmica e integrada. (2. ed.) São Paulo: Atlas, 1998.

BEUREN, I.M.; ORO, I.M. Relação entre estratégia de Diferenciação e Inovação, e Sistemas de Controle Gerencial. RAC, Rio de Janeiro, v.18, n.3, 2014. doi: dx.doi.org/10.1590/1982-7849rac20141394

BISBE, J.; OTLEY, D. The effects of the interactive use of management control systems on product innovation. Accounting, organizations and society, 29(8), 709-737, 2004. doi.org/10.1016/j.aos.2003.10.010

BOEHE, D. M.; ZAWISLAK, P. A. Influências ambientais e inovação de produtos: estudo de casos em subsidiárias de multinacionais no Brasil. Revista de Administração Contemporânea, 11(1), 97-117, 2007. doi: http://dx.doi.org/10.1590/S1415-65552007000100006

BUSCO, C.; CAGLIO, A.; SCAPENS, R. W. Management and accounting innovations: reflecting on what they are and why they are adopted. Journal of Management & Governance, 19(3), 495-524, 2015. doi: 10.1007/s10997-014-9288-7

CARVILLE, W, T. Práticas Inovadoras Adotadas Nas Demonstrações Contábeis: Um Estudo a Partir do Prêmio Transparência FIPECAFI/ANEFAC. Dissertação de Mestrado. Universidade Presbiteriana Mackenzie, 2011.

CHENHALL, R. H.; LANGFIELD-SMITH, K. The relationship between strategic priorities, management techniques and management accounting: an empirical investigation using a systems approach. Accounting, Organizations and Society, 23(3), 243-264, 1998. doi.org/10.1016/S0361-3682(97)00024-X

CHRISTENSEN, C.; RAYNOR, M. The innovator's solution: Creating and sustaining successful growth. Harvard Business Review Press, 2008.

CHRISTENSEN, C. M.; RAYNOR, M. E. O crescimento pela inovação: como crescer de forma sustentada e reinventar o sucesso. Elsevier, 2003.

COOPER, R.; KAPLAN, R. S. Activity-based systems: Measuring the costs of resource usage. Accounting Horizons, 6(3), 1, 1992.

DAMANPOUR, F.; GOPALAKRISHNAN, S. The dynamics of the adoption of product and process innovations in organizations. Journal of Management studies, 38(1), 45-65, 2001. doi: 10.1111/1467-6486.00227

DECI, E. L.; CONNELL, J. P.; RYAN, R. M. Self-determination in a work organization. Journal of applied psychology, 74(4), 580, 1989. doi: 0021-9010/89/$00.75

DOUGHERTY, D.; HARDY, C. Sustained product innovation in large, mature organizations: Overcoming innovation-to-organization problems. Academy of Management Journal, 39(5), 1120-1153, 1996. doi: 10.2307/25699

DRUCKER, P. F. Innovation and Entrepreneurship: practices and principles. New York: Harper & Row. Retrieved April, 2013, (07), 1985. doi.org/10.1080/07377366.1986.10401060

DUTRA, J. S.; HIPÓLITO, J. A. M.; SILVA, C. M. Gestão de pessoas por competências: o caso de uma empresa do setor de telecomunicações. Revista de Administração Contemporânea, 4(1), 161-176, 2000. doi: dx.doi.org/10.1590/S1415-65552000000100009

EMSLEY, D. Restructuring the management accounting function: A note on the effect of role involvement on innovativeness. Management Accounting Research, 16(2), 157-177, 2005. doi.org/10.1016/j.mar.2005.02.002

FERNANDES, A. C.; CÔRTES, M. R.; PINHO, M. Caracterização das pequenas e médias empresas de base tecnológica em São Paulo: uma análise preliminar. Economia e Sociedade, Campinas, 13(1), 22, 2004. doi: 10.20396

FERREIRA, A.; OTLEY, D. Exploring inter and intra-relationships between the design and use of management control system. In Social Science Research Network http://ssrn.com/abstract (Vol. 896228), 2006.

FISHER, T. J. Business productivity measurement using standard cost accounting information. International Journal of Operations & Production Management, 10(8), p. 61-69, 1990.

GAGNÉ, M.; DECI, E. L. Self-determination theory and work motivation. Journal of Organizational behavior, 26(4), 331-362, 2005. doi: 10.1002/job.322

GERWIN, D.; KOLODNY, H. Management of advanced manufacturing technology: Strategy, organization, and innovation. Wiley-Interscience, 1992.

GILCHRIST, S.; HIMMELBERG, C. P. Evidence on the role of cash flow for investment. Journal of monetary Economics, 36(3), 541-572, 1995. doi.org/10.1016/0304-3932(95)01223-0

GOVINDARAJAN, V. Strategic cost management: The new tool for competitive advantage. Simon and Schuster, 1993.

HENDERSON, R. M.; CLARK, K. B. Architectural innovation: The reconfiguration of existing product technologies and the failure of established firms. Administrative science quarterly, 9-30, 1990.

HENRI, J. F., Management control systems and strategy: a resource-based perspective. Accounting, Organizations and Society, n. 31, p. 529-558, 2006. doi.org/10.1016/j.aos.2005.07.001

ITTNER, C. D.; LANEN, W. N.; LARCKER, D. F. The Association Between Activity Based Costing and Manufacturing Performance. Journal of Accounting Research, 40(3), 711-726, 2002. doi: 10.1111/1475-679X.00068

JOHNSON, H. T.; & KAPLAN, R. S. Relevance lost: the rise and fall of management accounting. Harvard Business Press, 1991. doi.org/10.2307/3115407

KAPLAN, R.S. Accounting lag: the obsolescence of cost accounting systems. Calif. Manage. Rev. 28 (2), 174–199, 1986. doi: 10.2307/41165195

KAPLAN, R. S.; NORTON, D. P. A estratégia em ação: Balanced Scorecard. (5.ed.) Rio de Janeiro: Campus, 1997.

KATZ, M. L.; SHAPIRO, C. R and D rivalry with licensing or imitation. The American Economic Review, 402-420, 1987.

LA ROVERE, R. L. Perspectivas das micro, pequenas e médias empresas no Brasil. Revista de Economia Contemporânea, 34, 137-154, 2001.

LEMOS, C. Inovação na área do conhecimento. In: L.H. M. Martins.; A. Sarita (Org). Informação e globalização na era do conhecimento. (p.122-144). Rio de Janeiro: Campus, 1999.

MACHADO, D. G.; DE SOUZA, M. A. Análise das relações entre a gestão de custos e a gestão do preço de venda: um estudo das práticas adotadas por empresas industriais conserveiras estabelecidas no RS. Revista Universo Contábil, 2(1), 42-60, 2006.

MALAGUEÑO, R.; BISBE, J. The role of management accounting and control systems as antecedent of organizational creativity and innovation competencies, 2010. doi.org/10.2139/ssrn.1720989

MEGLIORINI, E. Custos: análise e gestão. (3. ed.) São Paulo: Pearson Prentice Hall, 2012.

MILLER, C. C.; CARDINAL, L. B. Strategic planning and firm performance: A synthesis of more than two decades of research. Academy of Management Journal, 37(6), 1649-1665, 1994. doi: 10.2307/256804

MUNDY, J. Creating dynamic tensions through a balanced use of management control systems. Accounting, Organizations and society, 35(5), 499-523, 2009. doi.org/10.1016/j.aos.2009.10.005

NEELY, A.; HII, J. Innovation and business performance: a literature review. The Judge Institute of Management Studies, University of Cambridge, 0-65, 1998.

NEELY, A.; HII, J. The innovative capacity of firms. Report commissioned by the Government Office for the East of England, Center for Business Performance, Judge Institute of Management Studies, University of Cambridge, UK, 1999.

NISIYAMA, E. K.; OYADOMARI, J. C. T. Sistemas de Controle Gerencial e o Processo de Inovação. 634. RAI: revista de administração e inovação, 9(1), 106-125, 2012. doi: 10.5773/rai.v1i1

NUNES, Leonor da C. Ferreira; SERRASQUEIRO, Zélia Mª. A informação contabilística nas decisões financeiras das pequenas empresas. Revista Contabilidade & Finanças, v. 15, n. 36, p. 87-96, 2004. doi.org/10.1590/S1519-70772004000300005

OSLO, M. Diretrizes para coleta e interpretação de dados sobre inovação. Organização para a Cooperação e Desenvolvimento Econômico, 2005.

OTTOBONI, C.; PAMPLONA, E. DE O. Proposta de pesquisa para avaliar a necessidade de se medir o desempenho financeiro das micro e pequenas empresas. Anais do XXI ENEGEP. Salvador, Bahia, Brasil, 2001.

OUCHI, W. G. The relationship between organizational structure and organizational control. Administrative science quarterly, 95-113, 1977. doi: 10.2307/2391748

OYADOMARI, J. C. T.; CARDOSO, R. L.; SILVA, B. O. T. DA; PEREZ, G. Sistemas de controle gerencial: estudo de caso comparativo em empresas inovadoras no Brasil. Revista Universo Contábil, 6(4), 21-34. doi: 10.4270/ruc.2010429, 2010.

OYADOMARI, J. C. T.; DE AGUIAR, A. B.; YEN-TSANG, C.; DULTRA-DE-LIMA, R. G. Inovação de práticas de controle gerencial e fontes de informação. Revista de Contabilidade e Organizações, 7(19), 2013. doi.org/10.11606/rco.v7i19.55424

PENNINGS, J. M. Innovations as precursors of organizational performance. In: J. Wiley & Sons. Information technology and organizational transformation. (p. 153-178). New York, NY, USA, 1998.

PETTIGREW, A. M.; MASSINI, S. Innovative forms of organizing: trends in Europe, Japan and the USA in the 1990s. Sage Publications, 2003.

PIVETTA, G. A utilização do fluxo de caixa nas empresas: um modelo para a pequena empresa. Revista eletrônica de contabilidade, 1(2), 14, 2004.

doi.org/10.5902/198109466229

QUINELLO, R.; NICOLETTI, J.R. Inovação Operacional. Rio de Janeiro: Brasport Livros e Multimídia, 2009.

SCAPENS, R.W. Management Accounting: A Review of Contemporary Developments, Macmillan Education Ltd, London, 1991.

SCHUMPETER, J. A. Teoria do desenvolvimento econômico. Fundo de Cultura, 1961.

SHIELDS, M. D. Research in management accounting by North Americans in the 1990s. Journal of Management Accounting Research, 9, 3, 1997.

SIMONS, R. Levers of Control. Boston: Harvard Business School Press, 1995.

SOUZA, M. A. D.; LISBOA, L. P.; ROCHA, W. Práticas de contabilidade gerencial adotadas por subsidiárias brasileiras de empresas multinacionais. Revista Contabilidade & Finanças, 14(32), 40-57, 2003. doi.org/10.1590/S1519-70772003000200003

SULAIMAN, M. B.; NAZLI NIK AHMAD, N.; ALWI, N. Management accounting practices in selected Asian countries: A review of the literature. Managerial Auditing Journal, 19(4), 493-508, 2004. doi.org/10.1108/02686900410530501

TERENCE, A. C. F. Planejamento estratégico como ferramenta de competitividade na pequena empresa. Tese de Doutorado em Engenharia de Produção, Universidade de São Paulo, São Paulo, SP, Brasil, 2002.

TIDD, J.; BESSANT, J.; PAVITT, K. Managing innovation - integrating technological, market and organizational change. (3. ed.). John Wiley & Sons, Ltd, 2005.

TORNATZKY, L. G. ET AL. The process of technological innovation: Reviewing the literature. 1983.

UYAR, A. Cost and management accounting practices: A survey of manufacturing companies. Eurasian Journal of Business and Economics, 3(6), 113-125, 2010.

WEBER, Max. Economia e sociedade: fundamentos da sociologia compreensiva. v. 1. Brasília: UnB, 1999.

WERNKE, R.; LEMBECK, M. Valor econômico adicionado (EVA). Revista Brasileira de Contabilidade, Brasília, ano XXIX, (121), 84-90, 2000.

WERNKE, R. A Contabilidade e as inovações tecnológicas recentes. Revista brasileira de contabilidade, 124, 19-30, 2000.

WIDENER, S. K. An empirical analysis of the levers of control framework. Accounting, Organizations and Society, 32(7/8), 757-788. doi: 10.1016/j.aos.2007.01.001, 2007.

ZANELLA, A. V.; DA ROS, S. Z.; REIS, A. D.; FRANÇA, K. B. Concepções de criatividade: movimentos em um contexto de escolarização formal. Psicologia em Estudo, 8(1), 143-150, 2003. doi.org/10.1590/S1413-73722003000100017.

Publicado

2018-06-30

Cómo citar

Dantas, I. C., Araújo, J. G. de, Silva, L. V. B. da, & Lagioia, U. C. T. (2018). Prácticas de gestión e innovación: un estudio en empresas porto digital en Recife (PE). Revista Contemporânea De Contabilidade, 15(35), 48–68. https://doi.org/10.5007/2175-8069.2018v15n35p48

Número

Sección

Artigos