Against the oblivion: Mathias Tanner (1630-92) and the jesuit martyrs of Southern Philippines (17th century)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.5007/2175-7976.2023.e93101

Keywords:

Jesuits, Missionary spaces, Borders

Abstract

The blood of the martyrs, as Michel de Certeau (1995) said, is the metaphor of grace. In the middle of the 17th century, the individual or compiled martyrdoms, which were consumed to edify the faithful, represented the culmination of the Roman Catholic martyrdom consciousness that started in the last decades of the 16th century and was popularized in the images of suffering and piety transmitted by their protagonists. In this article I analyze some of the works of Mathias Tanner, SJ (1630-92), in particular, the Societas Jesu usque ad sanguinis et vitae profusionem militans in Europa, Africa, Asia et America (1675), an illustrated work that presents the martyrs of the Jesuit Company on every continent (with the exception of Oceania). In line with the global phenomenon of martyrdom proposed by the Bohemian provincial, I read the communicational and iconic system of the universalist project of the Society of Jesus in the Southern islands of the Philippines. Images of rejection and open hostility to the Muslim exchange networks from Mindanao and Joló, but also those from Macassar, Borneo and the Moluccas, have maintained the Christians of Manila, reinforcing their self-perception of a "us-Jesuits" against the “them-pagans” in frontier mission spaces.

Author Biography

Alexandre Coello de la Rosa, Universitat Pompeu Fabra/CSIC-ICREA

Catedràtic d´História d´Amèrica i Asia en Universitat Pompeu Fabra, Barcelona/CSIC-ICREA Academia, España.

References

ANONYMOUS. A Short Description of the Great and Terrible Martyrdoms which took place in Japan in the year 1622. Kobe: J. L. Thompson & Co., 1927.

AHERN, Maureen. “Dichosas muertes”: Jesuit martyrdom on the northern frontier of La Florida. Romance Philology, v. 53, n. 1, p. 1-21, 1999.

BAYNE, Brandon L. A Passionate Pacification: Sacrifice and Suffering in the Jesuit Missions of Northwestern New Spain, 1594-1767. Doctoral Dissertation, Harvard Divinity School. Cambridge, 2012.

BIET, Christian. La mort des martyrs, enjeux axiologiques, enjeux ritualisés, enjeux théâtraux. Altre Modernità, n. 4, p. 1-9, 2010.

CAMPA, Pedro F. The Imago Primi Saeculi Societatis Iesu (1640). Devotion, Politics, and the Emblem. Imago. Revista de Emblemática y Cultura Visual, n. 9, p. 55-71, 2017.

CAÑEQUE, Alejandro. Mártires y discurso martirial en la formación de las fronteras misionales jesuitas. Relaciones, n. 145, p. 13-61, 2016.

CAÑEQUE, Alejandro. Un imperio de mártires. Religión y poder en las fronteras de la monarquía hispánica. Madrid: Marcial Pons, 2021.

CAÑEQUE, Alejandro. In the Shadow of Francis Xavier: Martyrdom and Colonialism in the Jesuit Asian Missions. Journal of Jesuit Studies, n. 9, p. 438-58, 2022.

CAÑIZARES-ESGUERRA, Jorge. Católicos y puritanos en la colonización europea. Madrid: Marcial Pons Historia, 2008.

CASANOVA, José. The Jesuits through the prism of globalization, globalization through a Jesuit prism. In: BANCHOFF, Thomas; CASANOVA, José (eds.). Jesuits and Globalization. Historical Legacies and Contemporary Challenges. Washington: Georgetown University Press, 2016. p. 261-85.

CERMAN, Ivo. Jesuit Historiography in Bohemia. Jesuit Historiography Online. ed. Robert A. Maryks, 2017. Disponible en: https://referenceworks.brillonline.com/entries/jesuit-historiography-online/jesuit-historiography-in-bohemia-COM_192532

CERTEAU, Michel de. La escritura de la historia. México: Universidad Iberoamericana, 1993 [1975].

CIARAMITARO, Fernando. Política y religión: martirio jesuita y simbolización monárquica de las Marianas. Convergencia. Revista de Ciencias Sociales, n. 78, p. 195-225, 2018.

CLOSSEY, Luke. Salvation and Globalization in the Early Jesuit Missions. New York: Cambridge University Press, 2008.

COELLO DE LA ROSA, Alexandre; BURRIEZA, Javier; MORENO, Doris (eds.) Jesuitas e imperios de ultramar (siglos XVI-XX). Madrid: Sílex, 2012.

COELLO DE LA ROSA, Alexandre. Jesuits at the Margins. Missions and Missionaries of the Mariana Islands (1668-1769). London: Routledge, 2016.

COHEN, Leonardo. Introduction. In: COHEH, Leonardo (ed.) Narratives and Representations of Suffering, Failure and martyrdom. Early Modern Catholicism Confronting the Adversities of History. Lisbon: Universidade Católica Portuguesa/Centro de Estudios de História Religiosa, 2020. p. 13-34.

COMBÉS, Francisco, SJ. Historia de Mindanao y Joló. Edición a cargo de Wesceslao Emilio Retana con la colaboración del padre Pablo Pastells, SJ. Madrid: Imprenta de la Viuda de M. Minuesa de los Ríos, 1897 [1667].

CORETH, Anna. Pietas Austriaca. Austrian Religious Practices in the Baroque Era. West Lafayette: Purdue University Press, 2003 [1959].

CRESPO, Francisco, SJ. Relación de los martyres que este año pasado de 1624 han padecido martyrio por nuestra S. Fe, en la corte del emperador de Japón. Madrid: Imp. Andrés de Parra, 1625.

DELEHAYE, Hypolitte, SJ. Les passions des martyrs et les genres littéraires. Bruxelles: Bureaux de la Société des Bollandistes, 1921.

DONOSO, Isaac. Concepto asiático de “Moro”. Revista del Instituto Egipcio de Estudios Islámicos, n. XLIV, p. 39-60, 2016.

FLEMING, Alison C. Jesuit Visual Culture: Communication, Globalization, and Relationships. Journal of Jesuit Studies, n. 6, p. 187-95, 2019.

FRAGONNARD, Marie-Madeleine. Cette fleche qui vole et qui ne vole pas”: l’instant de la mort solitaire dans les gravures illustrant Matthias Tanner, Societas Jesu usque ad sanguinem militans, 1675. Cahiers du GADGES, n. 12, p. 137-60, 2014.

FRAGONNARD, Marie-M. Morts en Martyrs, morts en service de charité: la mémoire de l’ordre jésuite. Littératures Classiques, v. 73, n. 3, p. 191-214, 2010.

GIPOLOUX, François. La Méditerranée asiatique. Villes portuaires et réseaux marchands en Chine, au Japon et en Asie du Sud-Est, xvie-xxie siècle. Paris: CNRS Éditions, 2009.

GAUNE, Rafael. Escritura y salvación. Cultura misionera jesuita en tiempos de Anganamón, siglo XVII. Santiago de Chile: Universidad Alberto Hurtado, 2016.

GÓRRIZ ABELLA, Jaume. Filipinas antes de Filipinas. El archipiélago de San Lázaro en el siglo XVI. Madrid: Ediciones Polifemo, 2010.

GUZMÁN, Luis de, SJ. Historia de las Misiones que han hecho los religiosos de la Compañía de Jesús para predicar el Santo Evangelio en los Reinos del Japón. Segunda Parte. Alcalá: Viuda de Juan Gracián, 1601.

JARAMILLO JUÁREZ, Diana I. De libros ingeniosos de la Biblioteca Palafoxiana, y un manuscrito. Puebla: Auditoria Superior del Estado de Puebla & Museo-Biblioteca Palafoxiana, 2018.

MALDAVSKY, Aliocha. Pedir las Indias. Las cartas indipetae de los jesuitas europeos, siglos XVI-XVIII, ensayo historiográfico. Relaciones. Estudios de Historia y Sociedad, v. 33, n. 132, p. 147-81, 2012.

MARTÍNEZ GIL, Fernando. Muerte y sociedad en la España de los Austrias. Cuenca: Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha, 2000.

MCALLEN, Katherine. Jesuit Martyrdom Imagery Between Mexico and Rome. In: HORODOWICH, Elizabeth; MARKEY, Lia (eds.) The New World and Italian Religious Culture. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.

MURILLO VELARDE, Pedro, SJ. Historia de la Provincia de Philipinas. Segunda Parte. Manila: Nicolás de la Cruz Bagay, 1749.

NOREEN, Kirstin. Ecclesiae militantis triumphi: Jesuit Iconography and the Counter-Reformation. The Sixteenth Century Journal, v. 29, n. 3, p. 689-715, 1998.

OSSWALD, Cristina. A Iconografía do Martírio na Companhia de Jesus entre os sécs. XVI e XVIII. Revista Portuguesa de Filosofia, 65 (suplemento), p. 1301-14, 2009.

OSSWALD, Cristina. O Ciclo de gravuras da obra Societatis Jesu Usque Ad Sanguinis et Vitae Profusionem Militans e a cultura jesuíta do martirio na época moderna (sécs. XVI-XVIII). In: STEPÁNEK, P. (ed.) Svatý František Xaverský a jezuitská kultura v českých zemích. Olomouc: Palacký University, 2014, p. 147-153.

OSSWALD, Cristina. On Christian Martyrdom in Japan, 1598-1658). Hipogrifo, v. 9, n. 2, p. 927-994, 2021.

PAGE, Carlos. La iconografía de los primeros mártires jesuitas de América. La validación de la presencia jesuítica en América y el accionar de los bandeirantes paulistas. IHS. Antiguos Jesuitas en Hispanoamérica, n. 8, ¡p. 1-11, 2020.

PAYO HERNANZ, René J. Aportaciones para el estudio de la iconografía del martirio en la época contrarreformista: la imagen del padre Diego Luis de San Vítores. Boletín de la Institución Fernán González, n. 250 p. 51-98, 2015.

PÉREZ, Manuel. Los cuentos del predicador. Historias y ficciones para la reforma de costumbres en la Nueva España. Madrid: Bonilla Artigas Editores, 2011.

PORTÚS PÉREZ, Javier; VEGA, Jesusa. La estampa religiosa en la España del Antiguo Régimen. Madrid: Fundación Universitaria Española, 1998.

PRIETO LUCENA, Ana M. El contacto hispano-indígena en Filipinas según la historiografía de los siglos XVI y XVII. Córdoba: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Córdoba, 1993.

RÄISÄNEN-SCHRÖDER, Päivi. Jesuit Missionaries’ Suffering and Disappointment in the Neue Welt-Bott. In: COHEN, Leonardo (ed.) Narratives and Representation of Suffering, Failure and Martyrdom. Early Modern Catholicism Confronting the Adversities of History. Lisbon: Universidade Católica Portuguesa/Centro de Estudos de História Religiosa, 2020. p. 141-57.

RETANA, Wenceslao. Notas a la edición de Antonio de Morga. In: Sucesos de las islas Filipinas, Edición crítica y comentada y estudio preliminar de Patricio Hidalgo Nuchera. Madrid: Polifemo, 1997.

RUBIAL GARCÍA, Antonio. La violencia de los santos en la Nueva España. BUucema - Butlletí du Centre d’Études Médiévales d’Auxerre, n. 2, 2008. https://journals.openedition.org/cem/4092

RUSSELL, Camilla. Early Modern Martyrdom and the Society of Jesus in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. In: COHEN, Leonardo (ed.). Narratives and Representation of Suffering, Failure and Martyrdom. Early Modern Catholicism Confronting the Adversities of History. Lisbon: Universidade Católica Portuguesa – Centro de Estudios de História Religiosa, 2020, p. 67-99.

SHORE, Paul. Contact, Confrontation, Accommodation: Jesuits and Islam, 1540-1770. Al-Qantara, v. 36, n. 2, p. 429-41, 2015.

TANNER, Mathias, SJ. Societas Jesu usque ad sanguinis et vitae profusionem militans in Europa, Africa, Asia, et America, contra gentiles, Mahometanos, Judaeos, Haereticos, impios, pro Deo, fide, ecclesia, pietate: Sive Vita, et mors eorum, qui ex Societate Jesu in causa fidei, & virtutis propugnatae, violentâ morte toto orbe sublati sunt. Pragae: Typis Universitatis Carolo-Ferdinandeae, in Collegio Societatis Jesu ad S. Clementem, per Joannem Nicolaum Hampel Factorem, 1675.

TANNER, Mathias, SJ. Societas Jesu apostolorum imitatrix, sive Gesta praeclara et virtutes eorum, qui è Societate Jesu in procuranda salute animarum, per apostolicas missiones, conciones, sacramentorum ministeria, evangelij inter fideles & infideles propagationem, ceteráque munia apostolica, per totum orbem terrarum speciali zelo desudâ[ve]runt. Pars prima Societatis Jesu Europaeae. Pragae: Typis Universitatis Carolo-Ferdinandeae, in Collegio Societatis Jesu ad S. Clementem, per Adalbertum Georgium Konias, factorem, 1694.

VARONES ILUSTRES DE LA COMPAÑÍA DE JESÚS. Misión del Japón. Bilbao: Imp. del Corazón de Jesús, 1887. Tomo I.

VEYNE, Paul. Writing History. An Essay on Epistemology. Middletown: Wesleyan, 1984.

VU THANH, Hélène. The Glorious Martyrdom of the Cross. The Franciscans and the Japanese Persecutions of 1597. Culture and History Digital Journal, e005, p. 1-9, 2017. DOI: http://dx.doi.org/10.3989/chdj.2017.005

WILDE, Guillermo (ed.) Saberes de la conversión. Jesuitas, indígenas e imperios coloniales en las fronteras de la cristiandad. Buenos Aires: Editorial SB, 2011.

WHITE, Hayden. Tropics of Discourse. Essays in Cultural Criticism. Baltimore: The Johns Hopkins, 1985.

WHITE, Hayden. Metahistory: The Historical Imagination in Nineteenth-Century, Europe. Baltimore: The John Hopkins UP, 1987 [1973].

Published

2023-07-10

How to Cite

Rosa, A. C. de la . (2023). Against the oblivion: Mathias Tanner (1630-92) and the jesuit martyrs of Southern Philippines (17th century). Esboços: Histories in Global Contexts, 30(53), 28–48. https://doi.org/10.5007/2175-7976.2023.e93101

Issue

Section

Issue "Globalization and Catholicism in the Early Modern Era