The teaching of the Atomic Structure from the Quantum Theory in the light of the didactic transposition

Authors

DOI:

https://doi.org/10.5007/2175-7941.2023.e94774

Keywords:

Atomic Structure, Didactic Transposition, Teacher Training

Abstract

The objective of this research article is to establish how the atomic structure is taught by Colombian teachers and if conceptual elements of Quantum Theory are taken into account in it. The study was carried out from the theoretical perspective of Didactic Transposition. The sample of the same were 71 teachers from different regions of Colombia who work as teachers of secondary, especially tenth grade. The results indicated that the topic of Atomic Structure is not approached from the conceptual basis of Quantum Theory, that there are important confusions in some fundamental concepts related to the duality of quantum objects, indeterminate relationships, energy levels, among others, which configures a scarce teaching, based on atomic prototypes, formalist and with conceptual errors.

Author Biographies

Jordi Solbes, Universidad de Valencia

Degree and PhD in Physics from the University of Valencia (Spain). Professor at the University of Didactics of Experimental Sciences at the University of Valencia. Research in the fields of: didactics of physics; use of STS (Science, Technology, Society) and history of scientific relations; critical thinking and socio-scientific issues in science education; Science teacher training; Neurosciences applied to science teaching. Professor of the Doctoral Program "Research in Didactics of Experimental Sciences" and Master's Degree "Research in Specific Didactics" of the University of Valencia, Coordinates the Research Group in Scientific Education and Science Teacher Training - GIUV2013-175.

Gustavo Marmolejo Avenía, Universidad de Nariño

Graduate in Mathematics-Physics, from the Universidad del Valle. Specialist and magister from the Universidad del Valle (Colombia), PhD in Mathematics Education from the University of Salamanca (Spain). Professor of the Bachelor of Mathematics and Doctorate in Education Sciences programs at the University of Nariño (Colombia); Master's Program in Education (emphasis in mathematics education), from the Institute of Education and Pedagogy of the Universidad del Valle. Coordinator of the Master's Degree in Mathematics Education at the University of Nariño and the GESCAS research group. As a research interest, it assumes the communication, transformation and objectification of geometric-metric knowledge and knowledge.

References

ACEVEDO, J. A. Conocimiento didáctico del contenido para la enseñanza de la naturaleza de la ciencia (I): el marco teórico. Revista Eureka sobre enseñanza y divulgación de las ciencias, v. 6, n. 1, p. 21-46. 2009.

AIKENHEAD, G. What is STS science teaching. STS education. International perspectives on reform, v. 2. n.12, p. 47-59, 1994.

BISQUERRA, R. Metodología de la investigación educativa. Madrid: La Muralla. 2004.

BRIGAS, M. A.; MARTINS, I. P. Libros de texto de Química y aprendizaje de los alumnos: pensamiento y prácticas del profesorado. Tarbiya: Revista de investigación e innovación educativa, v. 36, p. 149-165, 2005.

BARRIA, M. S.; MORALES, C.; MERINO, C.; QUIROZ, W. Realist ontology and natural processes: a semantic tool to analyze the presentation of the osmosis concept in science texts. Chemistry Education Research and Practice, v. 17, n. 4, p. 646-655, 2016.

BROCKINGTON, G.; PIETROCOLA, M. Serão as regras da transposição didática aplicáveis aos conceitos de física moderna? Investigações em Ensino de Ciências, v. 10, n. 3, p. 384-404, 2005.

CASTRILLO?N, J.; FREIRE, O. Y; RODRI?GUEZ, B. Meca?nica cua?ntica fundamental, una propuesta dida?ctica. Revista Brasileira de Ensino de Fi?sica, v. 36, n. 1, p. 1-12, 2014.

CARDELLI, J. Reflexiones críticas sobre el concepto de Transposición Didáctica de Chevallard. Cuadernos de Antropología Social, n. 19, p. 49-61, 2004.

CARVAJAL, C. A.; VÁSQUEZ, J. C. La transposición didáctica: un ejemplo en el sistema educativo costarricense. Uniciencia, v. 26, n. 1-2, p. 153-168, 2012.

COHEN, L.; MANION, L.; MORRISON, K. Research methods in education. Routledge, Taylor &Francis. London and New York. 2011. https://doi.org/10.4324/9780203720967.

CORRAL, Y. Validez y confiabilidad de los instrumentos de investigación para la recolección de datos. Revista Ciencias de la Educación, v. 19, n. 33, p. 229-247, 2009.

CHAMIZO, J. A. Una tipología de los modelos para la enseñanza de las ciencias. Revista Eureka sobre Enseñanza y Divulgación de las Ciencias, v. 7, n. 1, p. 26-41, 2010.

CHEVALLARD, Y. La transposition didactique: du savoir savant au savoir enseigne?. Paris: La Pense?e Sauvage, 1985.

FANARO, M. La enseñanza de la Mecánica Cuántica en la Escuela Media. 2009. Tesis (Doctoral) - Universidad de Burgos, Burgos, España.

FENSHAM, P. J. Beyond Knowledge: Other Scientific Qualities as Outcomes for School Science Education. En: JANIUK, R. M.; SAMONEK-MICIUK, E. (Ed.) Science and Technology Education for a Diverse World – dilemmas, needs and partnerships. International Organization for Science and Technology Education (IOSTE), XIth, 2004. Symposium Proceedings… p. 23-25. Lublin, Polland: Maria Curie-Sklodowska University Press, 2004.

FERNÁNDEZ, P.; GONZA?LEZ, E.; SOLBES, J. Evolucio?n de las representaciones docentes en la fi?sica cua?ntica. Ensen?anza de las Ciencias, n. extra, p. 1-5, 2005.

GIRIBET, G. E. Sobre el principio de incertidumbre de Heisenberg entre tiempo y energía: una nota didáctica. Revista Mexicana de Física, Junio, p. 23-30, 2005.

GRIEBELER, A. Inserc?a?o de to?picos de fi?sica qua?ntica no ensino me?dio atrave?s de uma unidade de ensino potencialmente significativa. 2012. Disertación (Maestría) - Universidad Federal do Rio Grande do Sul.

GÓMEZ, M. Transposición didáctica, saber escolar y enseñanza de la filosofía. Cuestiones de Filosofía, v. 7, p. 3-26, 2005.

HENAO-GARCI?A, J.; TAMAYO-ALZATE, O. Enseñanza y Aprendizaje del concepto naturaleza de la materia mediante la resolución de [33] problemas. Unipluriversidad, v. 14, n. 3, p. 25-45, 2010.

HERNÁNDEZ, A. L. Libros de texto y profesionalidad docente. Avances en supervisión educativa, v. 6, p. 1-13, 2007.

HOERNIG, A. F.; MASSONI, N. T.; HADJIMICHEF, D. Ensino de Física Quântica e a Teoria das Representações Sociais: investigando a presença de conceitos de Misticismo Quântico entre alunos de Ensino Médio no sul do Brasil. Caderno Brasileiro de Ensino de Física, v. 40, n. 1, p. 57-83, 2023.

KALKANIS, G.; HADZIDAKI, P.; STAVROU, D. An instructional model for a radical conceptual change towards quantum mechanics concepts. Science Education, v. 87, n. 2, p. 257-80, 2003.

KLEICKMANN, T. et al. Teachers’ content knowledge and pedagogical content knowledge: The role of structural differences in teacher education. Journal of teacher education, v. 64, n. 1, p. 90-106, 2013.

LOBATO, T.; GRECA, I. M. Análise da inserção de conteúdos de Teoria Quântica nos currículos de Física do ensino médio. Ciência e Educação, v. 11, n. 1, p. 119-132, 2005.

MARTÍN-DÍAZ, M. J.; JULIÁN, M. S. G.; CRESPO, M. Á. G. ¿Por qué existe una falla entre la innovación e investigación educativas y la práctica docente? Revista Iberoamericana de Ciencia, Tecnología y Sociedad-CTS, v. 8, n. 22, p. 11-31, 2013.

MARTÍNEZ, J. Políticas del libro escolar. Madrid: Ediciones Morata, 2002.

MARTI?NEZ, J. et al. La ensen?anza problematizada de la fi?sica cua?ntica en el nivel introductorio. Una propuesta fundamentada. Revista de Ensen?anza de la Fi?sica, v. 28, n. 2, p. 77-100, 2016.

MARTÍN ARRIBAS, M. C. Diseño y validación de cuestionarios. Matronas Profesión, v. 5, n. 17, p. 23-29, 2004. http://enferpro.com/documentos/validacion_cuestionarios.pdf.

OSTERMAN F; PRADO, S. D. Interpretac?o?es da meca?nica qua?ntica em um interfero?metro virtual de Mach-Zehnder. Revista Brasileira de Ensino de Fi?sica, v. 27, n. 2, p. 193-203, 2005.

PAULO, I. J. C. A Aprendizagem Significativa Crítica de Conceitos da Mecânica Quântica Segundo a Interpretação de Copenhagen e o Problema da Diversidade de Propostas de Inserção da Física Moderna e Contemporânea no Ensino Médio. 2006. Doutorado (Ensino de Ciências) - Universidade de Burgos, Burgos.

PENA, F. Por que, nós professores de Física do Ensino Médio, devemos inserir tópicos e idéias de física moderna e contemporânea na sala de aula? Revista Brasileira de Ensino de Física, v. 28, n. 1, p. 1-2, 2006.

PEREIRA, A.; OSTERMANN, F.; CAVALCANTI, C. On the use of a virtual Mach-Zehnder interferometer in the teaching of quantum mechanics. Physics Education, v. 44, n. 3, p. 281, 2009 a.

PEREIRA, A.; OSTERMANN, F.; CAVALCANTI, C. O ensino de Física Quântica na perspectiva sociocultural: uma análise de um debate entre futuros professores mediado por um interferômetro virtual de Mach-Zehnder. Revista electrónica de enseñanza de las ciências, v. 8, n. 2, p. 376-398, 2009b.

ROBLES GARROTE, P.; ROJAS, M. del. La validación por juicio de expertos: dos investigaciones cualitativas en Lingüística aplicada. Revista Nebrija de Lingüística Aplicada a la Enseñanza de Lenguas, v. 918, p. 124-139, 2015.

https://doi.org/10.26378/rnlael918259

SACRISTÁN, G. El currículum: ¿Los contenidos de la enseñanza o un análisis de la práctica? En: GIMENO, J.; PÉREZ, A. I. Comprender y transformar la enseñanza. Madrid: Morata, 2005.

SABIN, C. Verdades y mentiras sobre la física cuántica. Madrid: La Catarata, 2020.

SAVALL, F. L'ensenyament problematitzat de la física quàntica en batxillerat com a instrument de millora de l'aprenentatge. 2015. Tesis (Doctoral) - Universidad de Alicante, España.

SAVALL-ALEMANY, F.; DOMÈNECH-BLANCO, J. L.; GUISASOLA, J.; MARTÍNEZ-TORREGROSA, J. Identifying student and teacher difficulties in interpreting atomic spectra using a quantum model of emission and absorption of radiation. Physical Review Physics Education Research, v. 12, n. 1, p. 010132, 2016.

SINARCAS, V.; SOLBES, J. Dificultades en el aprendizaje y la enseñanza de la Física Cuántica en el bachillerato. Enseñanza de las Ciencias, v. 3, n. 13, p. 9-25, 2013.

SOLARTE, M. Los conceptos científicos presentados en los textos escolares: son consecuencia de la transposición didáctica. Revista ieRed: Revista Electrónica de la Red de Investigacio?n Educativa [en línea], v. 1, n. 4, 2006. http://revista.iered.org.

SOLBES, J. El modelo cuántico del átomo. Dificultades de comprensión y propuestas para su enseñanza. Alambique. Didáctica de las ciencias experimentales, v. 93, p. 26-33, 2018.

SOLBES, J. Cuestiones socio-científicas y pensamiento crítico: Una propuesta contra las pseudociencias TED: Tecne, Episteme y Didaxis, n. 46, p. 81-99, 2019.

https://doi.org/10.17227/ted.num46-10541.

SOLBES, J.; MUÑOZ, Z.; RAMOS, G. Enseñanza de la estructura atómica de la materia en Colombia. Revista Historia de la Educación Colombiana, v. 22, n. 22, p. 117-140, 2019. https://doi.org/10.22267/rhec.192222.54.

SOLBES, J.; SINARCAS, V. Utilizando la historia de la ciencia en la enseñanza de los conceptos claves de la física cuántica. Didáctica de las Ciencias Experimentales y Sociales, v. 23, p. 123-151, 2009.

SOLBES, J.; SINARCAS, V. Una propuesta para la enseñanza aprendizaje de la física cuántica basada en la investigación en didáctica de las ciencias. Revista de enseñanza de la física, v. 23, n. 1 y 2, p. 57-84, 2010.

TUZÓN, P.; SOLBES, J. Análisis de la enseñanza de la estructura e interacciones de la materia según la física moderna en primero de bachillerato. Didáctica de las Ciencias Experimentales y Sociales, v. 28, p. 175-195, 2014.

VILLARROEL, P. A. C. La enseñanza de la Química y sus conceptos en los textos escolares: un estudio exploratorio documental. Areté: Revista Digital del Doctorado en Educación de la Universidad Central de Venezuela, v. 5, n. 10, p. 45-70, 2019.

Published

2023-12-14

How to Cite

Muñoz Burbano, Z. E., Solbes, J., & Marmolejo Avenía, G. (2023). The teaching of the Atomic Structure from the Quantum Theory in the light of the didactic transposition. Caderno Brasileiro De Ensino De Física, 40(3), 553–574. https://doi.org/10.5007/2175-7941.2023.e94774

Issue

Section

Formação de Professores de Ciências/Física