Biographies of women for childhood in the Brazilian and Galician context
DOI:
https://doi.org/10.1590/1806-9584-2022v30n275262Keywords:
Fictionalized Biographies, Co-education, Women, Brazilian literature for children and young people, Galician literature for children and young peopleAbstract
Achieving a more just and balanced society depends, to a large extent, on the education that girls and boys receive. For this reason, this work analyzes, from a critical-comparative methodology, the women’s fictionalized biographies published in recent years in Brazil and Galicia (Spain), specially aimed at children and youth. We argue that those works are suitable instruments to promote a more egalitarian vision of the relevance that women and men have had throughout history and that they
are works of literary and aesthetic quality that should be known and used by teachers and mediators between the book and reading so that girls and boys have access to female references that have remained silenced by the patriarchy.
Downloads
References
AGRELO, Eulalia; MOCIÑO-GONZÁLEZ, Isabel; NEIRA, Marta. “Las antologías en la Literatura Infantil y Juvenil gallega como instrumentos didácticos en la enseñanza”. Tabanque. Revista Pedagógica, Universidad de La Rioja, n. 21, p. 139-160, 2008.
ALARIO, Ana; ANGUITA, Rocío. “¿La mitad de la humanidad forma parte de la diversidad?: el sexismo en las aulas y la coeducación como alternativa”. Revista Interuniversitaria de Formación del Profesorado, Universidad de Zaragoza, n. 36, p. 33-43, 1999. Disponible en https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=118043. Consultado el 26/01/2020.
ARAT, Necla. “Reescribir los libros de texto de la escuela elemental desde una perspectiva sensible al género”. Quaderns de la Mediterrània, Barcelona, n. 7, p. 51-58, 2007.
ARRAES, Jarid. Heroínas negras brasileiras em 15 cordéis. São Paulo: Pólen, 2017.
BENJAMIN, Walter. “As Teses sobre o Conceito de História”. In: BENJAMIN, Walter. Obras Escolhidas. São Paulo: Brasiliense, v. 1, 1985. p. 222-232.
BOSCH, Esperanza, FERRER, Victoria; ALZAMORA, Aina. El laberinto patriarcal: reflexiones teórico prácticas sobre violencia contra las mujeres. Barcelona: Anthropos, 2006.
CARRERA, Mavi; LAMEIRAS, María; CID, Xosé Manuel; RODRÍGUEZ, Yolanda; ALONSO, Patricia. “De las tecnologías del género a las tecnologías de la subversión, un desafío pedagógico para la educación social”. Revista de Educación Social, Barcelona, n. 21, p. 8-27, 2015.
COLOMER, Teresa; OLID, Isabel. “Princesitas con tatuaje. La nueva cara del sexismo en la ficción juvenil”. Texto de didáctica de la lengua y la literatura, n. 51, p. 55-67, 2009.
COSTAS, Ledicia; AGRA, Eva. Pepa a Loba. Santiago de Compostela: Urco Editora, col. Mulleres bravas da nosa historia, 2018.
DEBUS, Eliane. Antonieta. Tubarão: Copiarte, 2019.
DION, Robert. “Biographie et fiction”. Matraga, Rio de Janeiro, v. 24, n. 42, p. 555-575, 2017.
DOLERA, Leticia. Morder la manzana: la revolución será feminista o no será. Barcelona: Planeta, 2018.
ETXANIZ, Xabier. “La ideología en la literatura infantil y juvenil”. Cauce. Revista Internacional de Filología, Comunicación y sus Didácticas, Sevilla, n. 27, p. 83-96, 2004.
GARCÍA, Silvia; PÉREZ, Eulalia. Las mentiras científicas sobre las mujeres. Madrid: Catarata, 2017.
LADO, María; AGRA, Eva. Rosalía de Castro. Santiago de Compostela: Urco Editora, col. Mulleres bravas da nosa historia, 2016.
LLORENT-BEDMAR, Vicente; COBANO-DELGADO, Verónica. “La mujer en los libros de texto de bachillerato en España”. Cadernos de Pesquisa, São Paulo, v. 44, n. 151, 2014. Disponible en http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0100-15742014000100008&script=sci_arttext&tlng=es. Consultado el 02/06/2020.
LUNA, Ana. “A literatura infantil e xuvenil galega traducida. Achegas para o seu estudo”. In: LUNA, Ana; MONTERO, Silvia (Eds.). Tradución e Política editorial de Literatura infantil e xuvenil. Vigo: Universidade de Vigo, 2006, p. 109-128.
LUNA, Ana; FERNÁNDEZ, Áurea; GALANES, Iolanda; MONTERO, Silvia (Eds.). Literaturas extranjeras y desarrollo cultural. Hacia un cambio de paradigma en la traducción literaria gallega. Frankfurt: Peter Lang, 2015.
MÉNDEZ, Mila. “Elas son as grandes pioneiras galegas”. La Voz de Galicia, A Coruña, “Fugas”, 15 febreiro 2018, p. 4-5.
OLIVEIRA, Susane Rodrigues de. “Violência contra mulheres nos livros didáticos de História (PNLD 2018)”. Revista Estudos Feministas, Florianópolis, v. 27, n. 3, dez. 2019. Disponible en https://periodicos.ufsc.br/index.php/ref/article/view/1806-9584-2019v27n358426/42107. Consultado el 10/06/2020. DOI: 10.1590/1806-9584-2019v27n358426.
PASTOR, Brígida M. “La literatura infantil como espacio mediador en la educación de género”. Raído, Dourados, v. 8, n. 17, p. 87-104, 2014.
PENA, Montse. Feminismos e literatura infantil e xuvenil en Galicia. Santiago de Compostela: Laiovento, 2018.
REIMÓNDEZ, María; AGRA, Eva. Xulia Minguillón. Santiago de Compostela: Urco Editora, col. Mulleres bravas da nosa historia, 2018.
RIBEIRO, Elvira; AGRA, Eva. Maruja Mallo. Santiago de Compostela: Urco Editora, col. Mulleres bravas da nosa historia, 2017.
RICHE, Rosa Maria Cuba. “O feminino na Literatura Infantil e Juvenil Brasileira: poder, desejo e memória”. Suplemento FNLIJ – Reflexões sobre leitura e literatura infantil e juvenil. Fascículo n° 1, 1997.
RÍOS, Eli; AGRA, Eva. María Victoria Moreno. Santiago de Compostela: Urco Editora, col. Mulleres bravas da nosa historia, 2016.
RODRÍGUEZ, Anaír; CASTILLO, Abi. Pioneiras 2. Galegas que abriron camiño. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 2019.
RODRÍGUEZ, Anaír; DÍAZ, Nuria. Pioneiras. Galegas que abriron camiño. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 2018.
RODRÍGUEZ, Rosa. “La imagen y el papel de la mujer en los libros de texto escolares en España”. EscuelaAbierta, Andalucía, n. 1, p. 257-265, 1998.
ROIG, Blanca-Ana (Coord.). Historia da literatura infantil e xuvenil galega. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 2015.
ROIG, Blanca-Ana; NEIRA, Marta. “El papel de la mujer en la literatura infantil y juvenil gallega hasta el año 2006”. In: VÁZQUEZ, Celia (Ed.). Diálogos intertextuales 3: en busca de la voz femenina. Temas de género en la literatura infantil y juvenil de la Península Ibérica y Latinoamérica. Frankfurt: Peter Lang, 2010. p. 329-348.
ROIG, Blanca-Ana; SOTO, Isabel; NEIRA, Marta (Coords.). As mulleres como axentes literarios na LIX do século XXI. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 2018.
SÁINZ, Milagros; LÓPEZ-SÁEZ, Mercedes; LISBONA, Ana. “Expectativas de rol profesional de mujeres estudiantes de carreras típicamente femeninas o masculinas”. Acción Psicológica, Facultad de Psicología de la Universidad Nacional de Educación a Distancia, v. 3, n. 2, p. 111-123, 2004.
SANTOS, Miguel Ángel. El harén pedagógico. Perspectiva de género en la organización escolar. Barcelona: Graó, 2000.
SERANTES, Arantxa; SOLLA, Tania. O valor das ideas: a precursora do libro electrónico. Pequena biografía de Ángela Ruíz Robles. A Coruña: Lela Edicións, col. Mulleres galegas, n. 5, 2018.
SILVA, Vera Maria Tietzmann. Literatura infanto-juvenil: seis autores, seis estudos. Goiania: Editora da UFG, 1994.
SOUZA, Duda Porto de; CARARO, Aryane. Extraordinárias – Mulheres que revolucionaram o Brasil. São Paulo: Seguinte, 2017.
SUBIRATS, Marina. “Coeducación o escuela segregada: un viejo y persistente debate”. In: RYAN, Estrella; LEMUS, Soledad de (Coords.). Coeducación: Propuestas para alcanzar la igualdad de género desde las aulas. Granada: Universidad de Granada, 2010. p. 17-39.
SUBIRATS, Marina. “Conquistar la igualdad: la coeducación hoy”. Revista Iberoamericana de Educación, Madrid, n. 6, p. 49-78, 1994.
TERRÓN, Mª Teresa; COBANO-DELGADO, Verónica. “El papel de la mujer en las ilustraciones de los libros de texto de Educación Primaria”. Foro de Educación, Salamanca, v. 6, n. 10, p. 385-400, 2008.
THIESSE, Anne-Marie. La Création des Identités Nationales. Europe XVIII-XX siècle. Paris: Éditions du Seuil, 1999.
THOMÉ, Débora. 50 Brasileiras Incríveis para Conhecer Antes de Crescer. Ciência & Letras. Fev. de 2019. Disponible en https://www.youtube.com/watch?v=epv3FcmYGp4.
THOMÉ, Débora. 50 Brasileiras Incríveis para Conhecer antes de Crescer. Rio de Janeiro: Record (Galera), 2017.
TORRES, Obdulia; PAU, Bernadette. “Techo de cristal’ y ‘suelo pegajoso’. La situación de la mujer en los sistemas alemán y español de ciencia y tecnología”. Revista Iberoamericana de Ciencia, Tecnología y Sociedad, Buenos Aires, v. 6, n. 18, p. 35-59, ago. 2011. Disponible en http://www.revistacts.net/files/Volumen%206%20-%20N%C3%BAmero%2018/FINALES/Torres.pdf. Consultado el 24/05/2020.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Revista Estudos Feministas

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Revista Estudos Feministas is under the Creative Commons International 4.0 Attribution License (CC BY 4.0), that allows sharing the work with recognition of authorship and initial publication in this journal.
The license allows:
Sharing (copying and redistributing the material in any support or format) and/or adapting (remixing, transforming, and creating from the material) for any purpose, even if commercial.
The licensor cannot revoke these rights provided the terms of the license are respected. The terms are the following:
Attribution – you should give the appropriate credit, provide a link to the license and indicate if changes were made. This can be done in several ways without suggesting that the licensor has approved of the use.
Without additional restrictions – You cannot apply legal terms or technological measures that prevent others from doing something allowed by the license.